Bu yapım yöntemi, fore kazık imalatı için gerekli olan makine, ekipman ve malzemenin seçimi ile hazırlama, uygulama ve kontrol yöntemlerini belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.
Uygulamada TS 3168 EN 1536 Özel Jeoteknik Uygulamalar Delme (Fore) Kazıklar (Yerinde Dökme Betonarme Kazıklar) standardı esas alınacaktır.
1. ÇALIŞMA SAHASININ HAZIRLANMASI
İnşaat sahası ve yolları, makine ve personelin verimli çalışabilmesi için düzgün ve kuru tutulmalıdır. Bu aynı zamanda planlanan günlük imalat miktarlarının yapılabilmesi ve imalat kalitesine ulaşılabilmesi için önemli bir faktördür.
Mevcut zemin delgi makinesi, paletli vinç, beton mikseri, beton pompası ve bunun gibi ağır iş makinelerinin, 10 cm den fazla batmadan çalışmalarına imkan sağlayacak biçimde düzeltilip, sıkıştırılacaktır. Dolgular delme işini zorlaştırmayacak uygun malzemelerle yapılacaktır.
Çalışma sahasında yüzey için uygun drenaj sistemi tesis edilerek platformun kuru kalması sağlanacaktır.
Foraj malzemesi ve yer altı suyu sürekli olarak sahadan uzaklaştırılarak çalışma sahasının bozulması önlenecektir.
2. ZEMİN BİLGİLERİ
Uygulama projeleri ve yapım yöntemleri zemin raporlarına göre belirlenecektir.
3. ÇEVRE BİLGİLERİ
Yer altında ve üstünde delmeyi zorlaştıracak beton ve çelik engeller, altyapı kanalları resmi kuruluşlara yazılı tespit yaptırılarak işveren tarafından kaldırılması sağlanacaktır.
4. KAZIKLARIN YERLEŞTİRİLMESİ VE İMALAT TOLERANSLARI
Kazıkların zemine işaretlenmesi uzman ölçüm ekibi tarafından tek tek yapılacaktır.
Kazıkların, düşeyde ve eğimindeki sapma miktarları projedeki toleransları aşamaz.
Kazıkların yerleştirme sırası daha önce yapılmış olan kazıkları yerlerinden yatay ve düşey doğrultularda minimum derecede hareket ettirecek şekilde olacaktır.
Bir kazık bitiminden en az 24 saat geçmeden zayıf zeminde 3 çap, sadece ön muhafaza borusunun yeterli olduğu sıkı zeminde 1 çap çevresinde delgi yapılmayarak, imalat atlamalı olarak sürdürülecektir.
5. DELGİ İŞLERİ
5.1. Genel
Delme, yerinde dökme, betonarme, Ø65-150cm çaplarında kazıkların delme işlemi, yüksek tork kapasitesine sahip, kendi boru sürebilen, teleskobik kuleli hidrolik delgi makineleri ile yapılacaktır.
Delme kil matkabı ile yapılacak, sert tabakaların geçilmesinde kaya matkabı, gevşek sulu zeminlerde gerekirse kova kullanılacaktır.
Kayadaki soket boyu, projesinde standartlara uygun olarak belirlenmiş olan yükleri taşıyabilecek değerde olduğunu kontrol edilerek imal edilecektir. Proje müellifinin öngördüğünden daha zayıf, daha sert veya farklı bir zeminle karşılaşılması durumunda, zemin sınıflarının derinliğe göre değişimini gösteren kuyu logu doldurulacak ve gerekli düzeltmeler yaptırılacaktır.
Delmeye, gerekli proje derinliğine ulaşıncaya dek, seçilen yöntemlerle devam edilecektir.
5.2.Muhafaza Boruları
Muhafaza borularının, aşağıda belirtilen durumlarda kullanılması gereklidir.
-Yeraltı suyunda akıntı bulunması halinde;
-Artezyen (hareketli su) görülmesi durumunda;
-Betonun yıkanması ve agregasından ayrılma tehlikesi olduğunda;
-Kazıkların yumuşak ve çökme tehlikesi olan zemin katmanlarının içinde bulunduğu durumlarda;
-Zemin özelliklerine ve zeminin kendini tutabilme yeteneğine göre;
Muhafaza borulu çalışma kararı yetkililer tarafından verilecektir. Zemin özelliklerine ve zeminin kendini tutabilme yeteneğine göre gerekmediği taktirde alternatif delme yöntemleri seçilerek muhafaza borusu kullanılmayacaktır. Kullanılan beton miktarının hesabında, muhafaza borularının iç ve dış çap (Ø670/750mm, Ø800/880mm, Ø920/1000mm) ölçüleri dikkate alınmalıdır.
5.3. Muhafaza Borularının Zemine İndirilmesi ve Geriye Çekilmesi
Delme işlemi, yer altı su seviyesinin üstünde bile olsa, çelik boruların zemine inişi, boru içi malzemenin dışarı çıkarılmasından önce yapılacaktır. Boru alt ucu her zaman delme kotu altında bulunacaktır. Geçici muhafaza boruları dökülen betonun işlenebilirliğini kaybetmeden önce çıkartılacaktır. Ancak betonla boru arasında “sarılma/(necking)” ya meydan verilmemesi için muhafaza borusu çekilirken betonun eklenmesine de devam edilecektir. Her an boru içinde yaklaşık 2m yüksekliğinde taze beton kalmalıdır.
Muhafaza borulu çalışmada “sarılma” ya izin verilmemesi kaygısıyla kuyu boyunca beton doldurulup daha sonra muhafaza borularının çekilmesi yoluna kesinlikle gidilmeyecektir. Muhafaza boruları her biri içinde yaklaşık 2m yüksekliğinde beton kalacak şekilde birer birer çekilerek zeminin muhafaza borusunu sıkmasına izin verilmeyecek, dolayısıyla makinenin muhafaza borusunu çekme zorluğu yaşaması engellenecektir.
5.4. Sulu Zeminlerde Delgi
5.4.1.Yeraltı Suyu İçinde Delgi
Yeraltı su seviyesi altında delgi yapılırken, delgi içindeki su seviyesi devamlı olarak yüksek tutularak, kuyudan boşaltılan zeminin basıncı yer altı su seviyesinin üzerinde tutulan su basıncıyla karşılanacaktır. Özellikle ince kumlu ve milli zeminlerde, delgi aletleri kuyunun dışında iken, kuyudaki su seviyesi yeraltı su seviyesinin yaklaşık 2m üstünde olacaktır. Bu su seviyesi bütün delgi süresince temin edilecektir.
5.4.2.Basınçlı Su Seviyesi Halinde Delgi
Delgi işi yapılırken basınçlı yer altı suyu tabakası delinmesi bekleniyorsa, muhafaza borusu, bu tabakaya ulaşmadan önce en yüksek artezyen basıncını karşılamaya yeterli basınçtaki su ile doldurulacaktır. Artezyen su basıncının olup olmadığı konusunda herhangi bir tereddüt varsa delme yüksek su sütunu ile yapılacaktır. Artezyen üst seviyelerde ise, o bölüm muhafaza borusu ile geçilebilir. Ayrıca bentonitli delgi yapılabilir.
5.4.3.Zeminde Akma Belirtileri
Bu gibi durumlarda madde 6.3 ve 6.4’teki koşullar geçerli olacaktır.
5.5. Bentonit Çamuru Kullanılması
Sözleşmede ve teknik şartnamede özellikle belirtildiği ve muhafaza borusunun yeterli olmadığı hallerde doğal veya sentetik bentonit çözeltisi kullanılarak kuyuların yıkılmaması sağlanacaktır. Bentonit çamuru, delgi esnasında ve betonlama işlemi süresince delik duvarlarının göçmesini önleyecek seviyede tutulacaktır.
5.5.1.Bentonit Çamuru
Bentonit tozu, su ile tamamen karıştırılacak ve 12 saat bekletilecektir. Bentonit çamurunda kullanılacak bentonit tozu, kazık deliği çeperinin yıkılmamasını sağlayacak miktarda ve tercihen ağırlıkça %5 nispetinde olmalıdır. Gerekli görüldüğü takdirde katkı maddeleri de kullanılabilir.
5.5.2.Deneyler
Bentonit çamurunun kalitesi, viskozitesi ve aşağıda belirtilen parametreler deneyler ile kontrol edilecektir.
Kullanılmamış Bentonit Çamuru: Yeni karıştırılmış bentonit çamurunun yoğunluğu her iş günü ölçülecektir. Ölçümler 0.01 kg/ı hassasiyetle yapılacaktır. Taze karıştırılmış bentonit çamurunun yoğunluğu en fazla 1.08 kg/? olacaktır.
Kazık Deliği İçine Pompalanan Bentonit: Delik içine doldurulan bentonit çamurundan alınan numuneler üzerinde gerekli kalite kontrol deneyleri gerçekleştirilecektir. Mursh hunisinde 35-41s’ viskozite iyi bir değerdir. Kuyudan çıkan bentonitin iki havuzda çökeltilmesi veya kum ayrıştırıcısından geçirilerek arındırılması da yararlı olmaktadır.
5.5.3.Diğer Hususlar
Bentonitin ve çalışma esnasında oluşan çamurun, şantiyenin geneline yayılmaması ve imalat yapılan alanda tutulması için tüm önlemler alınacaktır. Tekrar kullanılmayacak bentonit çamuru şantiyeden derhal uzaklaştırılacaktır.
6. DONATI KAFESİ HAZIRLANMASI VE KUYULARA İNDİRİLMESİ
6.1. Betonarme demirlerin üretici firmasından üretim ve çekme deney sertifikası alınacaktır.
6.2. Demirler kazık lokasyonlarına yakın bölgede gerekli şablonlar kullanılarak, kaldırma esnasında dağılmaması için iç halkaları ile kafes haline getirilecektir.
6.3. Donatı kafesinin kirlenmemesi için donatı montaj sahası ve foraj sahası temiz tutulmalıdır.
6.4. 12 m’yi geçen kafeslerin eklenmesi için bağ teli kullanılacak, donatı kafesinin çok ağır ve uzun olması halinde bağlantı kaynakla veya gerekirse klemens gibi bağlantı elemanıyla yapılacaktır.
6.5. Hazırlanan donatı kafesi beton pas payı takozları ile teçhiz edilip, servis vinci kullanılarak, kafesin dağılmaması için doğru yerinden yavaşça kaldırılıp taşınacak ve kuyulara indirilecektir.
6.6. Kuyulara indirilen donatının, üst yapı için gerekli filiz boyu kadar dışarıda kalmasına dikkat edilecek, donatı kaçmasına hiçbir şekilde izin verilmeyecektir.
7. KAZIKLARIN BETONLANMASI
7.1. Beton, gerekli deney raporlarını ve istenilen zaman, miktar ve süreklilikte hizmet verebilen firmalardan temin edilecektir.
7.2. Delme işlemi biter bitmez hemen donatı yerleştirilerek kısa sürede, en geç aynı gün beton dökümüne geçilecektir.
Hemen betonlama imkanı olmayan durumlarda geçen süre içinde kazık tabanında bir şişme olur ve donatı kafesini zemin yukarı iterse, donatı çıkarılarak, yeniden delik içi tarama ve kazık içi temizliği yapıldıktan sonra beton dökümü gerçekleştirilecektir. Şişme riski olması halinde tabanın, şişme derinliği kadar fazla delinebilir.
7.3. Donatı kafesinin kuyulara indirilmesini takiben 20cm çapındaki, hunili betonlama borusu servis vinciyle kuyu içine indirilecek ve betonlama, boru yardımıyla yapılarak betonun ayrışması önlenecektir.
Betonlama borusu aşağıdaki şartları sağlayacaktır.
- · Boru çeperleri temiz, eğilme ve burkulmalara dayanabilecek mukavemette olacaktır.
- · Ek yerleri su sızdırmaz olacak ve kalın dişli manşonlar kullanılacaktır.
- · Betonlama başlamadan önce tremie borusu 1 m kadar kuyu tabanında yukarı çekilecektir.
7.4. Betonlama borusu ile çalışılırken, kuyu başında betonun yüksek slamplı olması (katkılı betonda 16-18 cm değerine sahip) ve prize başlama süresi ise minimum 3 saat olmasına dikkat edilmelidir.
7.5. Betonlama, beton pompası veya doğrudan boşaltma ile sürekli bir şekilde yapılacaktır. Döküm hızı en az 15 m³/saat olacak şekilde deliğe doldurulacaktır. Daha düşük hızlarda dökülen beton boruda birkinti yapacağından beton hızının sabit tutulmasına özen gösterilecektir.
7.6. Yeraltı suyunun veya bentonit çözeltisinin betonla karışmasını önlemek için betonlama borusu sürekli ve en az 1 m beton içinde kalacaktır.
7.7. Beton kuyu içinde yükseldikçe, betonlama borusu parça parça kısaltılacak ve betonlama işlemi kuyu ağzından temiz beton gelene dek devam ettirilecektir.
7.8. Betonlama bittikten sonra, beton taze iken kazık üst kotuna göre tesviye edilecektir.
8. KAZIKLAR İÇİN BETON KÜP NUMUNELER
Sözleşme veya teknik şartnamede belirtilmemişse numune alma ve deney işlemi TS 3168 EN 1536’ da belirtildiği gibi EN 206’ ya uygun olarak yapılacaktır.
9. KAYITLARIN TUTULMASI RAPORLAMA
Fore kazık imalatında beher kazık için TS 3168 Standardı esaslarına uygun aşağıdaki listelenen bilgiler kayda geçirilecektir. E.No:7FK, FORE KAZIK ŞANTİYESİ GÜNLÜK ÇALIŞMA RAPORU doldurulacaktır.
1) Kazık yeri, numarası ve üst kotu,
2) Kazık foraj derinliği ve taban kotu, kaplama borusu sürüldü ise derinliği,
3) Delme başlangıç ve bitim zamanı,
4) Beton başlangıç ve bitim zamanı, beton miktarı,
5) Kullanılan beton niteliği,
6) Kullanılan donatının tanımı
7) Açıklamalar kısmında geçilen zemin tabakaları ve kotları ve varsa diğer özel bilgiler yer alır.
10. İMALATLARIN KONTROLÜ
İmalatların kalite kontrolü YY.09 “Ölçme ve İmalat Kalite Kontrol İşleri”ne, kullanılan malzemelerin kalite kontrolü ise T06 “Malzeme Kabul Kriterleri”ne uygun olarak yapılacaktır.
